ŞEBNEM TURHAN
Bankacılık sektöründe makroihtiyati önlemler adı altında uygulanan regülasyonlar kredi arzının neredeyse kapanmasına yol açtı.
Hem ticari hem de ihtiyaç kredi faiz oranlarındaki üst limit yüksek enflasyona rağmen düşük politika faizi ve net faiz gelirlerinde negatiflik sektörü kredi kanallarını kapatmaya iterken regülasyon dışında kalan alanlarda kredilendirme düşük hacimlerde sürüyor.
Merkez Bankası verileri de 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyüme hızlarının cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci turu ve yeni ekonomi yönetiminin belirlenmesi sonrası iyice frene basıldığını ortaya koydu.
En sert fren ise tüketici kredilerinde gerçekleşti. Politika faizinde artış beklentisi sektörün düşük faizden kredi arzını daha da azaltmasına yol açtı.
Verilere göre ilk tur seçimleri öncesindeki hafta yüzde 65,8 olan toplam kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış büyüme 9 Haziran haftasında yüzde 49,3'e indi. Son dört haftadır hızlı bir geri çekilme yaşanıyor. Kamu bankalarında seçim öncesinde yüzde 84 seviyesinde olan toplam kredi büyümesi geçen hafta 9 Haziran haftasında yüzde 59,6'ya çekilirken, özel bankalarda yüzde 50,3 seviyesindeki 13 haftalık yıllıklandırılmış toplam kredi büyümesi geçen hafta itibariyle yüzde 40'a düştü. Toplam kredilerde iki haftada 8.5 puanlık düşüş yaşanırken, tüketici kredilerinde 20.3 puan, ticari kredilerde ise 7.7 puanlık kredi büyüme hızı kesilmesi gerçekleşti.
KAMUDA TÜKETİCİ KREDİSİ HIZI 31 PUAN GERİLEDİ
Kamu bankaları regülasyonlara rağmen kredi büyüme hızlarında özel bankalardan önde giderken son dönemde onlar da frene bastı. Özellikle 70 bin liraya kadar tüketici kredilerinin regülasyonlardan muaf olması hem özel hem kamu bankalarının tüketici kredilerinde bir nebze olsa daha hızlı büyümesini sağlıyor. Yılın başında kamu bankaları tüketici kredileri büyümesinde özel bankaların ardında kalırken sonrasında gaza basmış hızı yakalamıştı. Ancak son haftalarda kamu bankalarında tüketici kredi büyüme hızı 13 haftalık yıllıklandırılmış yüzde 41,1'e indi. Ki mart, nisan ve mayısta ikinci tur seçimleri öncesine kadar kamu bankalarının tüketici kredi büyüme hızları yüzde 100'ün üzerinde bulunuyordu. Yakın dönemde en hızlı kamu bankalarında tüketici kredi büyüme hızı yüzde 125 ile 28 Nisan haftasında yaşandı. Seçimlerin ardından ise sert bir fren ile yüzde 41,1 seviyesine kadar indi.
Ticari kredi büyümesi ise 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış olarak kamu bankaları özel bankaların hep önünde oldu. Seçim öncesi yüzde 77,8 ile 14 Nisan haftasında hızlı olan kamu bankalarında 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi 9 Haziran haftasında yüzde 50,84'e indi. Haziranın ilk iki haftasında kamu bankaları da sıkılaştırma uyguladı. Kamu bankaları böylece tüketici kredi büyümesinde iki haftada 31 puanlık sert düşüş yaşadı. Ticari kredilerde ise 12 puanlık gerileme oldu.
ÖZEL BANKALARDA TOPLAM KREDİ HIZI 4.8 PUAN DÜŞTÜ
bankalar ise regülasyonlar sonrası ticari kredilerde kamunun hep gerisinde kaldı. Ancak tüketici kredi faizine regülasyon gelene kadar özel bankalar oldukça hızlı kredi büyümeleri yaşadı. Yılın başında özel bankalar tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış büyüme olarak yüzde 100’ün üzerinde seyrederken regülasyonlar sonrasında yüksek çift hanelere indiler. Ama seçimlerden sonra özel bankalar da tüketici kredi büyümesinde hız kesti. 9 Haziran haftasında tüketici kredilerinde büyüme hızı da 13 haftalık yıllıklandırılmış olarak özel bankalarda yüzde 69,7 ile yüzde 70’in altına geldi. Seçimlerin ilk turu sonrasındaki hafta bu oran yüzde 87 ile yine oldukça yüksek seviyede bulunuyordu. Özel bankalarda 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi büyümesi ise 9 Haziran haftasında yüzde 8,8 ile tek haneye geriledi. Yine cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde oran yüzde 21 seviyelerinde bulunuyordu. Net faiz gelirinin uzun süredir negatif olduğu ticari kredilerde şubatta özel bankaların 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış kredi büyümesi yüzde 4’e kadar inmişti. Özel banklarda da son iki haftada toplam kredilerde 13 haftalık yıllıklandırılmış büyümedeki hız kaybı 4.8 puan olurken, tüketici kredilerinde yüzde 12,4 puan, ticari kredilerde ise 4.3 puanlık geri çekilme yaşandı.