Borsa şirketlerine vergi piyangosu

EKONOMİ BORSA GAZETESİ

Borsada rekor üzerine rekorlar kırılan seanslar yaşanıyor. Yılın ortasına kadar KKM, mevduat, döviz gibi çok sayıda alternatif arasında büyük dalgalanmalar yaşayan Borsa İstanbul’un üzerinde artık yeni bulutlar dolaşıyor. Ve bu bulutlar 2022 sonundan bu yana olduğu gibi kara da değil.

Kurların geldiği seviye, yeni ekonomi yönetiminin Ortodoks para politikalarına dönüş hamleleri ve mevduat faizlerinde yaşanan düşüşler, bir anda hisse senedi piyasasını yeniden alternatifsiz kalma noktasına getirdi. Özellikle de getirilen ek vergiler, ithal ürünlere yönelik cezalandırıcı önlemlerle yılın geri kalanında yeniden hortlama ihtimali beliren yüksek enflasyon, tabir yerindeyse Borsa İstanbul’un cazibesini birkaç yıl öncesiyle hemen hemen aynı seviyeye taşıdı.

Hal böyle olunca da bir süredir düşüş trendinde olan yatırımcı sayısında bir toparlanma beklentisi de belirmeye başladı. Fakat özellikle borsada hisse bazında ayrışmaların da yaşanmaya başlayacağı, bilançolarda aşırı karlı bir dönem olan 2022’ye göre düşme ihtimali bulunan bilanço performanslarının hisse fiyatlarına negatif yansıyabileceği bu dönemde getirilen bir düzenleme hisse senetlerinde yeni bir heyecan daha yarattı.

Kendi hisse senetlerinde alım yapan şirketlerin ellerinde tuttukları bu hisseler için temettü ödemesi söz konusu olduğunda daha önce yüzde 15 olarak uygulanan vergi tevkifat oranının sıfırlanması, ekonomi yönetiminin de yeniden borsayı cazip bir yatırım alanı olarak işaret ettiğine yorumlandı. Peki bu durum biraz derinlemesine inildiğinde kendi hisselerini satın alan şirketlerde nasıl bir rahatlama yaratacak?

GERİ SATMAYA GEREK KALMAYABİLİR

Bilindiği gibi hisse senedi geri alımlarında stopaj uygulaması, alınan hisse senetlerinin satın alım maliyetleriyle son itibari değerleri arasındaki fark üzerinden hesaplanıyor. Burada oluşan pozitif fark şirketler hisse senetlerini satsalar da satmasalar da yani kar realize olsa da olmasa da bilançolara stopaj tevkifatı olarak yansıyordu. Bunun piyasa açısından en vurucu etkisi ise şirketlerin daha büyük geri alım programları açıklaması, daha fazla sayıda şirketin geri alım programı başlatmasını caydırıcı olması şeklinde ortaya çıkıyordu. Bu konudaki sorun depremden hemen sonra borsaya yönelik alınan önlemlerle birlikte çözülmüş ve stopaj sıfırlanmıştı. Buna karşılık, şirketler kendi hisselerinde alım yaptıktan sonra ellerinde bulunan hisseler alınan bir temettü kararıyla yüzde 15 vergi tevkifatına maruz kalıyor, bu da şirketlerin aldıkları hisseleri tevkifattan etkilenmemek için geri satmasını teşvik ediyordu.

Fakat son düzenleme uygulanan bu tevkifatın da sıfıra çekilmesini sağlıyor.

HER 1 TL’LİK TEMETTÜDE 130 MİLYON TL

Şirketlerin 2023’ün başlarındaki stopaj sıfırlanmasından nasıl etkilendiklerini gösteren tablomuza dikkat edildiğinde şirketlerin geri alımlar sonrasında ellerinde bulunan kendi hisselerini de görmek mümkün. Bu da her 1 TL’lik temettü ödemesinin toplamda geri alım programı süren 90 şirketi 130 milyon TL’lik bir tevkifat yükünden kurtarabileceğini gösteriyor. Hisse başına temettü miktarı 10 TL’lere çıktığında bu rakam da milyarlarca liraya ulaşıyor.

Bundan sonra ne olacak? Analistler, tevkifatın sıfırlanmasının birikimli bir etki yaratabileceğini altını çiziyorlar.

Dinamik Yatırım Başekonomisti Enver Erkan ve Galata Menkul Araştırma Müdürü Yusuf Kavak ekonomim.com'a değerlendirdi.

HİSSE GERİ ALIMI İŞLEMLERİ SIKLAŞACAKTIR

Enver Erkan - Dinamik Yatırım Başekonomisti

Geri alınan payların 2 yıl içinde satılmaması ve/veya iptal edilmesi halinde kanun koyucu, bu payların aynı zamanda ödenecek temettü geliri olduğunu varsayarak bu kategoriye giren şirketlerden vergi kesintisi yapmıştır. Geri alınan paylar iki yıl içinde elden çıkarılmasa bile temettüye esas alınan stopaj ödenmeyecektir. Uygulamada bu, şirketin geri alınan hisselerdeki opsiyonunu ikiden üçe yükseltir: (i) yeniden sat, (ii) iptal et (iii) elde tutmaya devam et. Eski uygulamada üçüncü seçenek temettü ödemesi durumunda vergi yükü idi.

İlgili madde uyarınca, şirketlerin geri alımlarında vergi olmaması, hisse geri alımları için bir cazibe sağlar. Bu tür işlemlerin sıklaşacağını düşünüyoruz.

YABANCININ YATIRIMLARI UZUN VADEYE YAYILABİLİR

Yusuf Kavak - Galata Menkul Araştırma Müdürü

Öncelikle, temettü dağıtan şirketler bu tevfikatı (stopajı) ödemeyince ceplerine kalacak. Hatta, şirketler üzerinde tevfikat kesintilerinin caydırıcılık etkisi de olabiliyor ve bazı şirketler bu vergiyi ödememek için temettü vermek yerine sermaye artırımı yoluna gidebiliyordu. Şimdi temettü dağıtımı cazip hale gelebilir ve hatta kaynak ihtiyacı çok yüksek olmayan şirketlerde temettü miktarları da artış gösterebilir.

Diğer taraftan, temettü dağıtımlarının cazip hale gelmesi durumunda da; çoğunlukla uzun vadeli yatırımcıların bu durumdan fayda sağlayacağı aşikâr. Haliyle bu süreç; hem yerli yatırımcılarda, hem de yabancı yatırımcılarda kısa vadeli hisse yatırımlarının uzun vadelere yayılması ile sonuçlanabilir.