75 bin lira ve üzeri kripto para işlemi kara para incelemesine tabi!

Yayınlama: 04.05.2021 16:54:00 Güncelleme: 04.05.2021 17:44:37

MASAK, kara para incelemesi kapsamına giren varlıklara kripto paraların da eklenmesiyle ilgili detayları açıkladı

75 bin lira ve üzeri kripto para işlemi kara para incelemesine tabi!
MASAK, kripto varlıkların kara para incelemesine dahil edilmesiyle ilgili düzenlemenin amacını ve işleyişini açıkladı. Buna göre, kripto paralarda kara para aklama suçundan bahsedebilmek için öncelikle gelir elde edilen bir suçun işlenmiş olması şartı aranacak. 

İşte MASAK'ın kripto varlık rehberinden öne çıkanlar:

Bir suçun tespiti halinde alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacak.
Ayrıca, anılan suçun işlenmesine iştirak etmeksizin, bu suçun konusunu oluşturan malvarlığı değerini, bu özelliğini bilerek satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde hüküm altına alındı.

Bu kapsamda genel olarak aklama suçundan bahsedebilmek için;
  • Öncelikle bir suç işlenmiş olması şartı aranacak. Öncül suç olarak adlandırılan bu suç, gelir elde edilmesini mümkün kılan ve Türk Ceza Kanununda alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suç olarak düzenlenmiş olmalı. Örneğin uyuşturucu madde ticareti, resmi veya özel evrakta sahtecilik suçu, dolandırıcılık, hırsızlık, yağma, güveni kötüye kullanma suçları gibi. Öncül suç sonucunda bir ekonomik değer elde edilmiş olmalıdır. Suç geliri, yasaların suç saydığı fiillerden elde edilen her türlü ekonomik menfaat ve değer olarak tanımlanmaktadır.
  • En son olarak elde edilen değerlerin yasadışı nitelikten çıkarılıp yasal bir kaynaktan elde edilmiş gibi gösterilmesi amacıyla çeşitli eylemler gerçekleştirilmiş olmalıdır. Suç gelirlerinin kaynağını gizlemek veya yasal yollardan elde edinildiği izlenimi vermek amacıyla yapılan her türlü işlem ve fiil ile bu ekonomik değerleri yurtdışına çıkarmak gibi.
Rehberde yükümlü olarak kabul edilen kurumlar ise şöyle açıklandı:
Kripto varlık hizmet sağlayıcılar kara para aklama suçunda bildirim ve ibraz etme konusunda yükümlüler arasına alındı.


İŞTE KRİPTO PARA BORSALARININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Bu kapsamda, kripto varlık hizmet sağlayıcıların tabi oldukları yükümlülükler;
  • müşterinin tanınması
  • şüpheli işlem bildirimi
  • bilgi ve belge verme
  • devamlı bilgi verme
  • muhafaza ve ibraz.
MÜŞTERİNİN TANINMASI YÜKÜMLÜLÜĞÜ
5549 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre yükümlüler, müşterinin tanınmasına ilişkin esaslar kapsamında; kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek ve gerekli diğer tedbirleri almak zorunda olacak.
Kimlik tespiti yapılması gerekli olan işlemler, işlem tutarına bağlı olanlar ve olmayanlar şeklinde sınıflandırıldı.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ile bu platformlardan hizmet alacak kullanıcılar arasında sözleşme yapılması esas olduğundan ve yapılan sözleşmeye istinaden kurulan üyelik kapsamında müteakip işlemler gerçekleştirilebildiğinden, söz konusu iş ilişkisi “sürekli iş ilişkisi” tanımına giriyor ve sözleşme yapılması esnasında tutar gözetmeksizin kimliğe ilişkin bilgilerin alınması ve bu bilgilerin doğruluğunun teyit edilmesi suretiyle sözleşme yapılan kullanıcılar ve bu kullanıcıların adına veya hesabına hareket edenlerin kimliğinin tespit edilmesi gerekiyor.

75 BİN TL VE ÜZERİNDEKİ İŞLEMDE, İŞLEM ÖNCESİ KİMLİK TESPİTİ ZORUNLULUĞU
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları; sürekli iş ilişkisi tesisi dışında,
-Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetmeksizin,
-Daha önce elde edilen müşteri kimlik bilgilerinin yeterliliği ve doğruluğu konusunda şüphe olduğunda tutar gözetmeksizin,
-İşlem tutarı ya da birbiriyle bağlantılı birden fazla işlemin toplam tutarı yetmişbeşbin TL veya üzerinde olduğunda,

kimlik tespiti yapmak zorunda olacak.

Fakat buradaki "75 bin lira ve üzerindeki işlem" ifadesinde işlemden kastın para veya varlığın parasal karşılığı olarak bankaya veya bankadan transferinin mi olduğu tartışılmaya başlandı. 1 bitcoin'in 400 bin liranın üzerinde olduğu bugünlerde 75 bin liralık işlem ifadesinden kastın borsalarda yapılan alım-satım işlemi olmadığı düşüncesi ağır basıyor.

Kimlik tespitinin, iş ilişkisi tesisinden veya işlem yapılmadan önce tamamlanması gerekecek.

Kimlik tespiti kapsamında alınacak bilgiler: Gerçek kişilerin kimlik tespitinde; ilgilinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, kimlik belgesinin türü ve numarası, adresi ve imza örneği, iş ve mesleğine ilişkin bilgiler, varsa telefon numarası, faks numarası, elektronik posta adresi ile Türk vatandaşları için bu bilgilere ilave olarak anne, baba adı ve T.C. kimlik numarası alınacak.

Kimlik tespiti kapsamında alınan bilgilerden teyidi gerekenler: Ad, soyad, doğum tarihi, T.C. kimlik numarası (Türk vatandaşları için) ve kimlik belgelerinin türü ve numarasına ilişkin bilgilerin doğruluğu olacak;
Türk uyruklular için T.C. nüfus cüzdanı, T.C. sürücü belgesi veya pasaport ile üzerinde T.C. kimlik numarası bulunan ve özel kanunlarında resmi kimlik hükmünde olduğu açıkça belirtilen kimlik belgeleri,
Türk uyruklu olmayanlar için pasaport, ikamet belgesi veya Bakanlıkça uygun görülen kimlik belgesi, üzerinden teyit teyit edilecek. 

Yetkililerce istenildiğinde sunulmak üzere, teyide esas kimlik belgelerinin asıllarının veya noterce onaylanmış suretlerinin ibrazı sonrası okunabilir fotokopisi veya elektronik görüntüsü alınır yahut kimliğe ilişkin bilgiler kaydedilecek.
Sürekli iş ilişkisi tesisinde beyan edilen adresin doğruluğu, yerleşim yeri belgesi, ilgili adına düzenlenmiş elektrik, su, doğalgaz, telefon gibi abonelik gerektiren bir hizmete ilişkin olan ve işlem tarihinden önceki üç ay içinde düzenlenmiş fatura veya Başkanlıkça uygun görülen diğer belge ve yöntemlerle teyit edilecek. 

Teyide esas belgelerin okunabilir fotokopisi veya elektronik görüntüsü alınır yahut belgeye ait ayırt edici bilgiler kaydedilecek.

Tüzel kişilerde ise tüzel kişinin unvanı, ticaret sicil numarası, vergi kimlik numarası, faaliyet konusu, açık adresi, telefon numarası ile varsa faks numarası ve elektronik posta adresi, tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, uyruğu, kimlik belgesinin türü ve numarasına ilişkin bilgiler ve imza örneği ile Türk vatandaşları için bu bilgilere ilave olarak anne, baba adı ve T.C. kimlik numarası alınacak. 

Tüzel kişiliğin unvanı, ticaret sicil numarası, faaliyet konusu ve adresinin teyidi ticaret siciline tescile dair belgeler üzerinden, vergi kimlik numarasının teyidi ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nın ilgili birimi tarafından düzenlenen belgeler üzerinden yapılacak.
Tüzel kişiyi temsile yetkili kişilerin, kimlik bilgilerinin doğruluğu, gerçek kişiler için aranan kimlik belgeleri üzerinden, temsil yetkileri ise tescile dair belgeler üzerinden teyit edilecektir.

Daha önce usulüne uygun olarak kimliği tespit edilenlerin sürekli iş ilişkisi kapsamında yüz yüze yapılan ve kimlik tespitini gerektiren müteakip işlemlerinde, kimliğe ilişkin bilgiler alınarak bu bilgiler yükümlüde bulunan bilgilerle karşılaştırılacak. Karşılaştırma sonrasında ilgili evraka işlemi yaptıran gerçek kişinin ad ve soyadı yazılacak ve imza örneği alınacak. Alınan bilgilerin doğruluğundan şüpheye düşülmesi halinde bu bilgiler, teyide esas kimlik belgelerinin veya bunların noterce onaylanmış suretlerinin ibrazı sonrası bu belgelerde yer alan bilgilerin yükümlüde bulunan bilgilerle karşılaştırılması suretiyle doğrulanacak.

Yüz yüze olmayan işlemler yapılmasını mümkün kılan sistemleri kullanarak gerçekleştirilen ve kimlik tespitini gerektiren müteakip işlemlerde ise müşteri kimliğinin doğrulanmasına ve kimlik tespiti kapsamındaki bilgilerin güncel tutulmasına yönelik gerekli tedbirler alınacak.

Kripto varlık hizmet sağlayıcıları nezdinde üyelik sözleşmesi yaparak sürekli iş ilişkisi kuran kullanıcılar tarafından daha sonradan gerçekleştirilen yetmişbeşbin Türk Lirası ve üzeri işlemler müteakip işlemler olarak değerlendirilecektir.

Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşteri/kullanıcı ile yüz yüze gelmediği durumlarda kimlik tespiti nasıl gerçekleştirilir?
Yukarıda açıklanan gerçek kişilerde ve ticaret siciline kayıtlı tüzel kişilerde kimlik tespit usulü, yükümlü ile müşterinin yüz yüze geldiği durumlar dikkate alınarak düzenlenecek. Ancak, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının müşterileri ile yüz yüze gelmediği durumlarda, kurye ve dış destek birimleri (destek hizmeti kuruluşları) aracılığıyla kimlik tespit yükümlülüklerini yerine getirebilecek. Kurye ve dış destek birimleri kripto varlık hizmet sağlayıcıları adına
hareket ettiğinden üçüncü taraf olarak nitelendirilemeyecek. Bu kimseler, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının yükümlülüğünde olan kimlik tespitinin gereği gibi yerine getirilmesinde ilgili kripto varlık hizmet sağlayıcılarına yardımcı olan elemanlar olarak değerlendirilecek.

NE TÜR İŞLEMLER ŞÜPHELİ KABUL EDİLECEK
Şüpheli işlem bildirimine konu işlemler ve müşterilerle ilgili basın veya benzeri kaynaklara dayanılarak bir “bilgi” bulunması halinin doğrudan şüpheli işlem bildiriminde bulunulmasını gerektiren bir durum olduğu aşikârdır. Asıl soru; şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun varlığının nasıl tespit edilebileceği?
Şüpheli işlemler, öncelikle makul bir akla sahip kişinin dahi şüpheleneceği davranışlardan yola çıkılarak, yükümlünün ve/veya çalışanların bu konudaki bilgi, tecrübe, mesleki sorumluluk gibi çeşitli donelerle destekleyerek olası mali suçlarla mücadele kapsamında ortaya çıkardığı bir ürün olarak kabul ediliyor.

Tüm belgeler, düzenlenme tarihinden itibaren, defter ve kayıtlar son kayıt tarihinden, kimlik tespitine ilişkin belgeler ise son işlem tarihinden itibaren sekiz yıl süreyle muhafaza ve istenmesi halinde ibraz edilecek.