Merkez Bankaları kripto para pazarına nasıl giriyor?

Uzun zamandır kurumsal paraların kriptoya girdiğini duyuyoruz. Fakat elbette bunlar birer refleksten başka bir şey değil henüz. Çünkü kurumsal paraların kirpto pazarına girmesi, kripto paraların kurumsallaşması anlamına gelmiyor. Türkiye'de Thodex depremi, Merkez Bankası'nın hemen öncesinde getirdiği kısmi düzenlemeler ve dünyada da her geçen gün daha fazla insana ulaşan kripto para tsunamisi bu sektörde bir düzenleme altyapısı ve paranın odağı olan Merkez Bankaları'nın ayak uydurmasını zorunlu kılan gelişmeler. Ve nihayet ulusal merkez bankalarının kriptoyu artık meşrulaştırmak için çabaladığını da görmeye başlıyoruz. Çin bu alanda ön sıralarda yer alan ülkelerden biri. Çin Merkez Bankası zaten kendi dijital para birimini yani Central Bank Digital Currency'sini (CBDC)  kullanıma sunmaya çalışıyor. Bu tüm oyunu değiştirici bir gelişme olabilir ve hatta tüm gezegende bir domino etkisi yaratabilir. Merkez bankalarının kriptoya nasıl ve neden girdiğine bir göz atalım.

ÇİN MERKEZ BANKASI DENEYİ
Çin'in deneyi, türünün en büyüğü ve sonuçları en geniş olacak olan deney. Hükümet, dijital Yuan modelini önümüzdeki kış olimpiyatlarında resmen sunmayı bekliyor. Bu, kripto para birimini meşrulaştırmaya başlayabilir ve dünya çapında ulusal kripto para birimlerinin yolunu açabilir.
Çin Halk Bankası 2019 yılının aralık ayında 7 devlet şirketi ile ortaklık kurdu: Çin Sanayi ve Ticaret Bankası, Çin Bankası, Çin İnşaat Bankası ve Çin Ziraat Bankası, China Telecom, China Mobile ve China Unicom dijital para testlerini 2020 Nisan ayında başlatmak için ortaklık kurdu. Dijital merkez bankası parasının, 4 şehirde dahili olarak test edildiğini de doğruladı, ki bu şehirler Shenzhen ve Suzhou dahil. Çin Ziraat Bankası projeyi desteklemek için bir mobil test uygulaması yayınladı. Dijital Yuan'ın resmi lansmanı ise 2022 Pekin Kış Olimpiyatları'nda gerçekleştirecek.

JAPON MERKEZ BANKASI'NIN KRİPTO PARA SINAVI
Nisan ayı başlarında, Japon merkez bankası CDBC planlarını resmileştirdi. Amaç, dijital bir yen'in uygulanabilir olup olmayacağını görmek. Kuruluş, iki konsept aşaması ve bir deneme içeren tüm planlarını zaten yayınladı.

Japonya halihazırda kripto para birimi ve blok zinciri için büyük bir merkez. Kripto paralar, yükselen kripto piyasalarına katılmak için hem yurtiçi hem de yurtdışı platformları kullanan tüccarlar ile Japonya'daki ticaret ortamının önemli bir parçası haline geldi  . 

Bununla birlikte, Japonya'da ulusal bir kripto para biriminin uygulanmasının önünde hala birçok engel var. Birincisi, hala çok nakit ağırlıklı bir toplum ve birçok işlem halen nakit olarak yapılıyor. Bu, kripto para birimini çevrimdışı kullanmaya daha fazla önem verilmesi gerektiği anlamına geliyor. Ülkedeki en ilginç deneylerden biri ise bir blok zinciri tarafından desteklenmeyen Mizuho'nun J-Coin'di. 1 Japon Yeni'ne endeksli stable koin için ülkede ödeme platformlarının bile devreye alınması planlanıyor.

BAHAMALAR, KARAYİPLER, JAMAİKA VE DOĞU KARAYİPLER...
Asya, ulusal kripto para birimi projelerinin hayata geçirildiği tek yer değil. Karayipler, Bahamalar ve Jamaika'nın kendi projelerini başlatması ulusal kripto para birimleri için bir başka önemli deney alanı olabilir. Doğu Karayipler de blockchain tabanlı olmayan bir kripto para birimi deniyor.

BAHAMALAR'IN KUM DOLARI PROJESİ
Kum Doları Projesi, finansal piyasa altyapısını yükselten ve Bahama dolarını dijitalleştiren bir Bahama Ödeme Sistemi Modernizasyon Girişimi. Bugün de Kum Doları halen devam eden bir dijital merkez bankası pilot uygulaması. Uygulama halen Exuma bölgelerinde test ediliyor ve Abacos Adaları ve Merkez Bankası'nın resmi bir bir para birimi olarak çalışıyor.
Finansal kapsayıcılığı iyileştirmeye ve coğrafi ödeme altyapısı kısıtlamaları olan bir ülkeye (700 parçalanmış adadan oluşan bir ağ) hizmet vermeye yönelik olarak tasarlanmış Bahama Ödemeleri Sistemi Modernizasyon Girişimi, diğerlerine göre uygulamaya yönelik daha doğrudan bir yol izliyor. Pilot veriler Ulusal Kum Doları uygulamasına yardımcı olacak.

NORVEÇ MERKEZ BANKASI 2 YIL İÇİNDE TEST EDECEK
Norveç Merkez Bankası, gelecek iki yıllık süreçte dijital para birimi için teknik çözümleri test edeceğini duyurdu.
Norveç Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamada, 4 yıllık bir araştırmanın ardından Norveç Merkez Bankası'nın gelecek 2 yılda CBDC için çeşitli teknik çözümleri test edeceği belirtildi.

Norveç Merkez Bankası Başkanı Oeystein Olsen, konuya ilişkin değerlendirmesinde, dijital paranın ödemelerde bir dizi özellik sağlayabileceğini belirterek, "Dijital para birimi oluşturmanın uygun olup olmadığına karar verebilmemiz için ek bilgi gerekiyor." dedi.

İSVEÇ'İN E-KRON PROJESİ
İsveç Merkez Bankası Riksbank, 2017 yılının ilk çeyreğinde üç aşamalı bir planı devreye soktu. Şu anda ise üçüncü aşamada. Accenture ile birlikte çalışan Riksbank, e-Kron'un ödeme, para yatırma ve transfer yeteneklerini test ediyor. İsveç Kronu'nun dijital versiyonu ve diğer özelliklerle birlikte bir
R3’ün Corda'sını kullanan, dağıtık bir defter teknolojisi (DLT) ortamı. İlk veriler iyi çalışan bir ödeme sistemi görüntüsü sunuyor.

URUGUAY'UN E-PESO'SU
İsveç gibi, Uruguay da e-peso denemeleri sonrasında nakit kullanımında ve dolaşımında bir düşüş gördü. Banco Central del Uruguay (BCU) ayrıca
ilk genel amaçlı perakende odaklı CBDC'leri de test etti. Uruguay'ın dijital merkez bankası parası testleri, Eylül 2017'den Nisan 2018'e kadar sürdü. 
P2P, B2B'de kullanılmak üzere dijital banknotların çıkarılması ve dağıtılması ve B2C ödeme kullanımlarında pilot uygulamalar yapıldı. Uygulamada devlete ait telekomünikasyon sağlayıcısı Antel aracılığıyla çalışan dijital cüzdanlar da test edilenler arasındaydı. Bu sistemin temel özellikleri arasında şunlar yer alıyordu: P2P işlemleri, anlık ödeme, çevrimdışı işlemler ve her bir e-Peso faturasında belirli bir kupürle (kesirli hale getirmeden) benzersiz kriptografik imzalar.

UKRAYNA'NIN E-GRİVNASI
Ukrayna, perakende dijital merkez bankası parası alanında anlamlı ilerleme kaydetti. Muhtemelen de Avrupa ülkeleri arasında halka açık en teknik perspektifi sağladı. Ukrayna Ulusal Bankası (NBU) 2018 yılında e-Grivna elektronik platformunu başarıyla test etti. E-Grivna pilot sonuçları resmi olarak Haziran 2019'da yayınlandı.NBU, 2020'de Kiev'de düzenlenen küresel merkez bankası temsilcilerinin katıldığı uluslararası konferansta CBDC vizyonunu ve e-Grivna proje bulgularını paylaştı.

MERKEZ BANKALARININ ORTAK ÇALIŞMALARI
Stella Projesi (Avrupa Merkez Bankası ve Japonya Bankası) ortak bir araştırma projesi.
BOJ. DLT'nin ödeme ve menkul kıymet mutabakatını desteklemek için finansal piyasa altyapısını geliştirme fırsatını araştırıyor. Stella Projesi, düzenleme ve bakım için 4 aşamalı teknik bir yol haritası çiziyor.
Yine benzer şekilde Hong Kong Para Otoritesi ve Tayland Merkez Bankası, Singapur Para Otoritesi ve Bank of Canada ortak birer çalışma yürütüyor.

FED VE AVRUPA MERKEZ BANKASI
Dünyayı domine eden iki geleneksel para biriminin sahibi bu iki kurum, haliyle dijital merkez bankası parası konusunda en muhafazakar davrananlar oldu. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, ECB bünyesinde “dijital Avro”nun beş yıl içinde çıkarılabileceğini umduğunu; ancak yine de, dijital Avro'nun söz konusu süre içinde çıkarılabileceği konusunda emin olmadığını vurguladı.
Bir çevrimiçi konferanstaki konuşmasında, “Banknotlar varlığını sürdürecek; ancak, sonunda elbette dijital Avro'muz olacak” diyen Lagarde, buna karşın, dijital Avro'nun tam olarak ne zaman çıkarılabileceğini “söylemenin zor olduğuna” dikkat çekti.
Dijital Avro çıkarmanın, “daha hızlı, daha ucuz ve daha güvenli” olacağının altını çizen Lagarde, buna karşılık, bu konuda somut adımlar atmadan önce üzerinde düşünülüp, kararlaştırılması gereken daha birçok konu olduğuna dikkat çekti.
Lagarde, dijital para biriminin çıkarılması konusunda hazırlıklarda, Çin’in, Avrupa Birliği (AB) ve ABD’deki çalışmaların da ilerisinde olduğunu itiraf etti.