Piyasada Tether endişesi: “1 cent bile sallanmamalıydı”

BERFİN ÇİPA

Kripto piyasasının tamamı bir yandan diğer yana salınıyor, şimdilik yumuşak virajlarda rahat ve sınırlı aralıkta. Geçen yılki FTX iflasının yükünü taşıdıktan sonra, çoğu toparlanma yolunu tuttu ve soğuyan enflasyonla birlikte kademeli olarak yeşile dönmeye başladı. Ancak fiyatlar, 2021 boğa koşusunda tanık olunan seviyelere kıyasla hala çok düşük. Yine de küresel piyasalarda sıkılaşan kredi koşulları ve titrek tahvil piyasası oynaklığı arasında güçlü kalmayı başardılar.  

Kripto yatırımcıları son birkaç yılda kelimenin tam anlamıyla en sert fırtınalardan geçti. Terra-Luna kazasından bu yana Rusya-Ukrayna savaşının etkileri, sıkılaştırılmış vergi düzenlemeleri, FTX’in çöküşü ve ardından SEC davalarıyla birlikte, sürekli daha kötüsünü gördüler. Karşılarına çıkan her kötü senaryoda, sistematik bir içgüdüyle istikrarlı ve sağlam gördükleri dijital paralara yöneldiler. Yakın zamanda bunun yerel ve harika bir örneğine şahit olduk. Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi dolar kuru bankada başka, kuyumcuda başka, döviz bürolarında ise daha başkaydı. Türk yatırımcılar, karşılarına çıkan bu üçlü kur kuşatmasını yine aynı sistematik içgüdüyle kırdılar. Deneyimli kripto yatırımcıları çok geçmeden dolara sabitlenen Tether (USDT) ile piyasadaki dolar kurları arasında 1 TL’ye varan farkları görüp, çevrimiçi cüzdanlarını USDT ile doldurmuştu. Tether her bir USDT için 1 dolar karşılık ayırıyordu ve yatırımcısı fırtınadan korunabilmek için kusursuz bir yol keşfettiğinden emindi. En azından geçen haftaya kadar böyleydi.

Piyasa değerine göre dünyanın en büyük stablecoin'ini (USDT) çıkaran Tether'in ticari kağıtlara olan ilgisi yeni bir haber değildi. 2021'de ticari senetlere fon koyduğunu kabul etmişti. Ancak şirketin bu tür varlıklara ne ölçüde güvendiği yakın zamana kadar pek bilinmiyordu. Bir süre önce Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası kapsamında talep edilen belgelerle birlikte, USDT'nin arkasındaki rezervlere dair nadir ancak sınırlı bir pencere açıldı. Aralarında, Qatar National Bank QPSC, Barclays Bank PLC, Deutsche Bank AG, Emirates NBD Bank PJSC ve Natwest Group PLC dahil olmak üzere çeşitli kuruluşlar tarafından ihraç edilen ticari kağıt ve diğer menkul kıymetlerde 35,5 milyar doların üstünde fonları olduğu ortaya çıktı. O günden bu yana şirket halen mali durumu ve USDT'nin tam olarak desteklenmediğine dair endişelerle boğuşuyor. Ortaya çıkan yeni belgeler, iddiaları ne kanıtlıyor ne de çürütüyor.

Piyasa katılımcılarının Tether ve USDT'ye yönelik bir dava veya başka bir saldırı bekleyin dedikodularına rağmen USDT geçen hafta tüm zamanların en yüksek piyasa değerine ulaştı. Sonra aniden balinaların USDT satışları geldi ve kısa süreliğine de olsa USDT 1 doların altına geriledi. Masaya soruyoruz, sırada ne var?

Gate Türkiye Araştırma Müdürü Sevcan Dedeoğlu konuya ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı; “Geçtiğimiz hafta 1 USDT = 0,9968 seviyesini gördü. Zincir üstü verilerde balina dediğimiz büyük hacimde USDT bulunduran hesapların birden USDT’yi shortlamaya başladığını gördük. Elimizde bu açığa satışların nedenine dair kesin bir bilgi yok.”

Kripto Para Fenomeni Lord of Crypto tehlike görmediğini ifade etti ve ekledi; “Yıllardır piyasanın volatil olduğu günlerde Tether 1 doların üzerine veya altına anlık olarak iğneler atar. Bu durum özellikle de Bitcoi’in daha volatil olduğu zamanlarda gerçekleşir. Buradaki pegin bozulmasını Luna olayı ile karıştırmamak lazım çünkü Tether, Luna gibi algoritmik bir stablecoin değil. Fiyatı belirleyen etken bir algoritma değil, Tether’in arkasındaki güçlü nakit rezervi. Bu yüzden bu konuda bir tehlike görmüyorum”

SİSTEMİN KİLİT KELİMESİ “ŞEFFAFLIK”

Soruyu TİM Danışmanlık Kurucu Ortağı Dr. Vedat Güven’e ilettik, hocamızın yanıtı şu şekilde oldu; “Stablecoin değeri her zaman endekslendiği dövize, emtiaya eşit olması gereken paralardır. Şuan için üç yöntemle ihraç ediliyorlar. 1)Fiyat para 2)Kripto para 3)Algoritmik stablecoinler. Bunlar arasında şeffaflık açısından en sağlam yöntem fiyat para karşılığında olan modeldir. Tether, fiyat para karşılığında ihraç ediliyor. İhraç edilen her Tether karşılığında birebir dolar var. Eğer böyle yapılıyorsa bu çok sağlam bir mekanizma. Maalesef Tether’de böyle olup olmadığını şu an net göremiyoruz. Hatta kripto kışı başlamadan önce Tether açık açık söylüyordu, sadece yüzde 60 kadar dolar tuttuklarını, hisse senedi hatta Bitcoin aldıkları bile olmuştu zamanında. Sorun şu kaç adet Tether basıldığı saniyesi saniyesi ağlardan gözüküyor ama bunun karşılığında ne kadar dolar var? Yani bizim dolarlarla Bitcoin, hisse gibi yatırımlar mı yapılıyor? Daha da vahimi millet 300 dolar yatırıyor ama Tether 500 adet Tether basıyor. 200’ünü kendisi açıktan mı harcıyor? Bu söylentiler ayyuka çıktığı için insanlar Tether’lerini sattılar. Bu teknolojiyle bile şeffaf değiller bu da benim için kocaman bir soru işareti. Fiyat 1 doların çok az altına geriledi ama bu tür paralarda çok az altına gelmesi bile bir sıkıntıdır.”

TETHER 1 DOLARIN ALTINDA KALICI OLUR MU?

Tether kendini hemen toparlayıp 1 dolara eşitlendi ama senaryo negatife dönerse ne olur endişesi hala masada. Lord of Crypto iyimser tarafta olduğunu belirterek; “Tether’in riskli portföylerde tutmadan muhafaza ettiği devasa bir nakit rezervi var. Bu rezerv birden ortadan yok olmadıkça böyle bir şeyin olabilmesi teknik olarak mümkün değil.”

Dedeoğlu da rezervlere işaret etti ama uyardı; “USDT daha önce Kasım da FTX iflası ve mayıs ayında algoritmik stablecoin TerraUSD’nin çöküşü ile aynı problemi yaşamıştı. Yatırımcılar arasındaki en büyük endişe Tether gerçekten güçlü bir rezerv ile destekleniyor mu sorusu. Bunun için Tether’in yayınlamış olduğu bilançolara ve açıklamaları takip ediyoruz. Eğer gerçekten rezervlerinde bir sıkıntı yaşanırsa fiyat 1 doların altına indiğinde piyasa aynı zamanda bir satış dalgası yaşayabilir ve herkes nakit olarak USDT’lerini verip karşılığında para talep ederlerse, evet, sıkıntı yaşayabilir. Ancak yüklü çekimlerde şu anda bu problemi yaşamayacak herhangi bir banka veya finansal kurum da yok. Dolayısıyla piyasalar her zaman güven üzerine kurulu. Ancak bu riskten korunmak için sadece USDT değil USDC, DAI gibi farklı stablecoin’ler de portföyde bulundurulabilir.”

“İNANIRSAK FİYAT HER ZAMAN 1 DOLAR OLACAK”

Vedat Güven, 1 dolardan çok az sapmanın dahi sıkıntılı olduğunu belirterek; “Bu kadar büyük hacimli bir paranın 1 dolardan sapmaması, hatta 1 cent kadar bile sallanmaması lazım. Tether karşılığında dolar veya Amerikan tahvili tutuyor mu bilmiyoruz ama şirket bana güvenin diyor. Raporlarını bir ay gecikmeli yayınlıyor. Bu piyasada bırakın bir ayı bir saat bile çok önemli. Şeffaf bir şekilde tüm işlemler ortaya konursa içimiz çok rahat olacak. Şu an bu olmadığı için ne zaman söylenti çıksa bu düşüş ihtimali olabilir. Biz inanırsak fiyatı her zaman 1 dolar olacak ama blok zincir felsefesi bu değil, benim inanmama gerek yok onun kendisinin 1 dolar olması lazım” dedi.

REZERVLER NE DURUMDA? 

Dedeoğlu: Tether son bilançosunda rezervlerin yüzde 58’den daha fazlasının ABD Hazine bonolarından oluştuğunu açıkladı. Teminatlı kredileri 500 milyon dolar azalttığını, 5.3milyar dolara düşürdüğünü söyledi. Ayrıca BTC yatırımlarını da  düzenli olarak yapacağını belirtti. Bilançosunda toplam bilançonun yüzde 1,8 oranında BTC rezervi var ve şirket her ay elde ettikleri net karın yüzde 15’ini BTC alarak rezerv olarak saklamak istediğini açıkladı. Öte yandan bilançonun yüzde 4’ünü altın rezervi olarak tutuyor.

TL DEĞER KAYBETTİ YATIRIMCI TETHER’E YÖNELDİ

Seçim öncesi bankalar arası ve serbest piyasadaki Dolar/TL farkı ve çoklu kur sebebiyle Türk yatırımcı ilgisini Tether’e yönlendirmişti. Dedeoğlu; “Türkiye’de seçim öncesi dönemde USD’ye olan talep arttığı için, USDT/TRY paritesinde de spekülatif alım atakları gördük, bu da pariteyi yukarı taşıdı. O dönemde banka uygulamasındaki kur, döviz bürosu ve kuyumcudaki kur olarak üçlü kur döneminden geçtik. USDT ile USD arasındaki fark 1 TL ye ulaştığı dönemler oldu. Ancak seçim sonuçlarıyla beraber USD alım atakları sakinleşince buradaki fark da kapandı. Şu anda banka kuruna yakın fiyatlanan USDT/TRY kuru görüyoruz. USD banka kuru 23,57; USDT 23,35 seviyesinde. Dolayısıyla grafik 22 Haziran’daki TCMB faiz kararı öncesinde 24 seviyesinin tepe bölgesi olarak, fibo 0.786 seviyesine denk gelen 21 dolar seviyesi arasında bir dengenin bulunmaya çalışılacağını ve bir bant alanı olarak USD için yeni bir alan oluşturulacağını gösteriyor. Ancak burada TCMB faiz kararı, gelen açıklamalar ve piyasadaki USD, USDT alım iştahı daha önemli olacak” değerlendirmesinde bulundu.

Vedat Güven’in konuya ilişkin yorumu ise şu şekilde; “Türkiye’de bireysel ve kurumsal yatırımcı bankalardan maalesef döviz alıp satmakta zorlanınca Tether’e yöneldi. Bunun sebebi yarın kaynak bulunca Tether’lerini satıp fiziki dolar alma ihtimali idi”

“ARBİTRAJCILARA HER ZAMAN İHTİYAÇ VAR”

Lord of Crypto ise; “USDT fiyatı belli şartlar oluştuğunda Kapalıçarşı kurunun yüzde 1-2 altına iner, belli şartlar oluştuğundaysa Kapalıçarşı fiyatının yüzde 3-4’e kadar üzerine çıkar. Bu fırsatlardan para kazanmak ise her zaman mümkündür. Ben de bu fırsatlar oluştuğunda arbitraj yapan kişilerden biriyim. Piyasanın dengede kalması ve daha az volatilite için arbitrajcılara da her zaman ihtiyaç var. Arbitraj yapılmasa Tether’i bir gün 18 lirada, bir gün 28 lirada görürüz. Bu yüzden arbitraj aslında piyasanın yararına olan bir işlemdir” diyor.

TETHER NEDİR?

Tether, (USDT) kripto para birimi ERC-20 protokolüne bağlı blockchain üzerinden işlem yapıyor. Tether kripto para birimi Tether Limited şirketi tarafından piyasaya 2015 yılında sürüldü. Bir stablecoin olan kripto para biriminin değeri her zaman 1 USDT = 1 dolar olarak sabit işlem görüyor. Şirket, piyasada bulunan her bir Tether para karşılığında kasasında 1 ABD doları olduğunu iddia ediyor.