Yatırım için ucuz kredi “iyi puana” bağlandı

Yatırım teşvik sisteminde, verilecek teşviki objektifleştirmeyi hedefleyen yeni bir adım geldi. “Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesine Dair Tebliğ” Resmi Gazetede 26 Kasım'da yayımlandı. Tebliğde, stratejik önem, döviz kazandırma, ithal ikamesi gibi kriterlere göre yatırım teşviki öngörülen Hamle Programı yanında iki ayrı sektörel liste sayılarak bu alanlardaki yatırımlar kapsama alındı. Avantajlı yatırım kredisi programlarından yararlanmanın en önemli şartlarından biri tutarın en az 1 milyar TL olması.

Tebliğ, “aracı bankalar kanalıyla sağlanan finansal imkânlar” denilerek YTAK programına doğrudan atıf yapmıyor. EKONOMİ Gazetesi, YTAK odaklı olarak kamu kredi uygulamalarında yöntem ve model arayışlarını gündeme taşımıştı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, puanlama sisteminin ve belirlenen yatırım alanlarının Merkez Bankası tarafından 2020’den bu yana yürütülen ve 24 Kasım günü yeni kriterlerle değiştirilen Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi programı için kullanılacağını açıkladı. Bakan Kacır, yeni yaklaşımı “Yatırımcılarımızın uzun vadeli ve uygun koşullarda yatırım kredisine erişimini sağlayacak, ileri teknoloji yatırımlarını hızlandıracak, cari denge ve fiyat istikrarına katkı sağlayacak” değerlendirmesinde bulundu.

SEÇİCİ KREDİ YÖNLENDİRMESİ

Yayınlanan tebliğde öngörülen değerlendirme modelinin YTAK kredilerinde kullanılacağı Bakan Fatih Mehmet Kacır tarafından açıklandı. Yakın zamanda YTAK dışında yatırım-teknoloji odaklı başka kredi programları da açıklanmıştı. Yeni modelin bu programlar için de uygulanabileceği değerlendiriliyor.

Ekonomi yönetimi, kredi politikasının yatırım ve ihracatı destekleyecek kredilerin genişlemesini sınırlamamak olduğunu açıklamıştı. Yayınlanan tebliğ, ilk olarak YTAK kredilerinin tahsisinde kullanılacak ancak yakın zamanda sektörel ihtiyaçlara göre belirlenmiş, yatırım, ihracat, sürdürülebilirlik, dijital dönüşüm odaklı toplam 30 milyar TL hacme ulaşacak bir Hazine destekli Kredi Garanti Fonu programının açılacağı duyuruldu. Kasım ayı içinde de Dünya Bankası kaynaklı yeşil dönüşüme yönelik 155 milyon dolar kredinin kurulacak girişim sermayesi yatırım fonu nitelikli “Türkiye Yeşil Fonu” aracılığıyla tahsis edileceği açıklandı.

HANGİ YATIRIM PROJELERİ KAPSAMDA

Resmi Gazetede yayımlanan Yatırım Projelerinin Stratejik Öncelik ve Teknik Değerlendirmesine Dair Tebliğ’in amacı, “Aracı bankalar kanalıyla sağlanan finansal imkânlardan yararlanmak için başvuru yapacak projelere ilişkin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılacak stratejik öncelik ve teknik değerlendirmeye dair usul ve esasları belirlemektir” olarak belirlendi. Tebliğde, Hamle Programı da kapsanıyor. Ayrıca stratejik ve proje bazlı teşvik kapsamında tasarlanan projeler de tebliğ ekinde sınıflanıyor. Tebliğe göre “Stratejik Öncelikli Ürün Listesi (Ek.1)” veya “Teknoloji Alanları Listesi (Ek.2)” kapsamına giren projeler puanlanarak kredi programlarından yararlandırılacak. Yeni sistem, ARGE’den başlayarak üretime geçme sürecinin teşvikli finansmanı imkânı sağlıyor.

YÖNLENDİRME KOMİTESİ KURULACAK

Tebliğe göre yatırımcılar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na elektronik portal üzerinden başvurarak görüş alacak. Ar-Ge harcamaları dâhil en az 1 milyar TL yatırımlar başvurabilecek. Bakanlığa başvuran projelere oluşturulacak “Teknik Komite” tarafından değerlendirilip puan verilecek. Bakanlığın verdiği görüş ve puan krediden yararlanmak için hak sahipliği doğurmayacak.

Bakanlık çeşitli finansman programlarına stratejik öncelik ve teknik değerlendirme alt kriterlerini, başvuru koşullarını önceden ilan edecek. Program durdurulursa, sona ererse ya da ayrılan limit dolarsa ilan edilerek başvuru alınması durdurulacak. Ayrıca projeleri izleme ve yatırımcılara yön gösterme amacıyla “Yönlendirme Komitesi” oluşturulacak.

■ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Tebliğ eki olarak yayımlanan Stratejik Ürün Listesinde ağırlığı hammadde olan GTİP kodlarına göre belirlenmiş ve aynı zamanda teknoloji düzeyleri de yazılmış 284 ürün yer aldı. Teknoloji Alanları Listesinde ise sistem ve teknoloji tanımı yapılarak 261 alan sıralandı. Değerlendirme kriterlerinin de yer aldığı ekte ise her bir kriterin puan düzeyi de yer aldı. Puanlama 100 üzerinden yapılacak. Buna göre, puana tabi olmadan ön değerlendirme şartı, başvurucu firmanın projeyi başarı ile hayata geçirebilecek, hedeflenen nihai ürünü üretebilecek gerekli yeterli teknik yeterlilik ve kapasiteye sahip olması olarak konuldu. Bu yeterliliğin olduğu belirlendikten sonra; Yatırımın ilgili sektörde rekabetçiliği ve teknolojik kapasiteyi artıracak nitelikte ve ekonomik ölçekte olması (15 puan) yatırımda yerli makine kullanımı (5 puan), üretimde yerli girdi ve yurt içi katma değer potansiyeli (15 puan) yatırım ile oluşturulacak ilave kapasitenin ve yurt içi üretimin ithal ikame etkisi ve ihracat potansiyeli (35 puan), projenin üretilecek ürün veya bu ürünün ara girdi olarak kullanıldığı ürünler bakımından belirgin kapasite artışı oluşturarak ülke arz sürekliliği, güvenliği ve fiyat istikrarına katkı sağlaması (25 puan) projenin yeşil üretim performansı ve sürdürülebilirliğe katkısı (5 puan) olarak belirlendi. Bakanlık programa göre bu kriterlerin alt kriterlerini internet sitesinde ilan edecek.

■ YTAK TEKNOLOJİ/STRATEJİ PUANINA GÖRE VERİLECEK

Merkez Bankası YTAK kredisinin de yeni şartlara bağlandığını duyurmuştu. Tebliğ yayınından önce yapılan açıklamada puanlama sistemine atıfta bulunulmuştu. Merkez Bankası açıklamasında YTAK kredisinden yararlanacak yatırım projelerinin tutarının en az 1 milyar TL olması, teknoloji/strateji puanının dikkate alınacağını yılda 100 milyar TL olmak üzere üç yıllık programla 300 milyar TL tahsis edileceğini duyurmuştu. YTAK programında yatırımlara üç yıla kadar ödemesiz, azami 10 yıl vadeli, teknoloji/ strateji puanı, yatırım kapsamında yurtdışından sağlanan finansman oranına bağlı olarak yüzde 30 ile yüzde 15 aralığında faizle, TSKB aracılığıyla kullandırılıyor. Yeni düzenlemenin ardından başka bankaların da görevlendirilip-görevlendirilmeyeceği açıklanmadı. (Mehmet Kaya/EKONOMİ Gazetesi)